Het Duitse weer kan op elk moment van het jaar een echt allegaartje zijn, dankzij de manier waarop continentale en maritieme luchtmassa’s in dit deel van Europa met elkaar botsen. Dat gezegd hebbende, zullen degenen die gewend zijn aan de Nederlandse variabiliteit en het slechte weer het Duitse weer waarschijnlijk veel beter vinden.
Duitsland heeft over het algemeen een gematigd klimaat. Extreem hoge temperaturen in de zomer en diepe, langdurige vorst in de winter zijn zeldzaam. Deze omstandigheden, samen met een meer dan overvloedige en goed verdeelde hoeveelheid regen, bieden ideale omstandigheden vom het land aktief te verkennen. Maar net als in heel West- Europa in het algemeen is het Duitse klimaat onderhevig aan snelle variaties wanneer de gematigde westelijke winden van de Atlantische Oceaan in botsing komen met de koude luchtmassa’s die vanuit Noordoost-Europa binnenkomen. Terwijl in de open kustgebieden nabij de Noord- en Baltische Zee de maritieme component de overhand heeft, winnen continentale elementen aan belang naarmate men zich naar het oosten en zuidoosten verplaatst.
Ondanks het over het algemeen gematigde klimaat van het land zijn er specifieke regionale patronen die verband houden met temperatuur, zonneschijnfrequentie, vochtigheid en neerslag. De noordwestelijke en laaglandgedeelten van Duitsland worden voornamelijk beïnvloed door de gelijkmatig vochtige lucht, gematigd van temperatuur, die door de heersende westenwinden vanaf de Noordzee landinwaarts wordt meegevoerd. Hoewel deze invloed gematigd warme zomers en milde winters oplevert, gaat deze gepaard met de nadelen van hoge luchtvochtigheid, langdurige perioden met regenval en, in de koelere seizoenen, mist. De neerslag neemt naar het oosten af, naarmate de vlakten zich openen naar het Euraziatische binnenland en de gemiddelde temperaturen voor de warmste en koudste maanden extremer worden. De heuvelachtige gebieden van de centrale en zuidwestelijke regio’s en, in zelfs nog grotere mate, de hoogland- en plateaugebieden van het zuidoosten zijn onderworpen aan de meer uitgesproken warm- en koudwaterverschillen van het tegengestelde continentale klimaat.
Het seizoensweer is onderhevig aan grote variaties.
Winter in Duitsland
De winters kunnen ongebruikelijk koud of langdurig zijn, vooral op de hoger gelegen gebieden in het zuiden, of mild, met temperaturen die slechts twee of drie graden boven of onder het vriespunt schommelen.
De winters op de Noord-Duitse laagvlakte zijn vaak aanhoudend kouder, al was het maar een paar graden, dan in het zuiden, grotendeels als gevolg van de wind uit Scandinavië. Er is ook een algemene daling van de wintertemperatuur van west naar oost, waarbij Berlijn in januari een gemiddelde temperatuur heeft van -0,3 ° C.
Lente in Duitsland
De lente kan vroeg beginnen en zich uitstrekken via een hete, regenloze zomer tot een warme, droge herfst met soms de dreiging van droogte. In andere jaren kan de lente – die steevast wordt onderbroken door een ijzige periode in mei, in de volksmond bekend als die drei Eisheiligen (“de drie ijsheiligen”) – zo laat arriveren dat deze onmerkbaar is en wordt gevolgd door een koele, regenachtige zomer.
Een anomalie van het klimaat van Opper-Beieren is dat er zo nu en dan warme, droge lucht over de noordelijke Alpen naar het Beierse plateau stroomt. Deze milde wind, bekend als Föhn, kunnen een optisch fenomeen creëren dat de Alpen zichtbaar maakt vanaf punten waar ze normaal gesproken uit het zicht zouden zijn, en ze zijn daarnaast verantwoordelijk voor het abrupt smelten van de sneeuw.
Zomer in Duitsland
De zomertemperaturen bereiken zelden de 30°C en de temperaturen blijven vaak tot diep in de avond aangenaam, waardoor het in biertuinen en terrasjes tot in oktober druk kan zijn als de duisternis invalt. De winter is vaak koud genoeg om een heel ander seizoen te zijn maar niet zo wild dat veel activiteiten volledig moeten worden stopgezet.
Neerslag
Een minder aangenaam kenmerk van het Duitse klimaat is de vrijwel permanente bewolking in de koele seizoenen, die slechts zelden gepaard gaat met neerslag; het begint tegen het laatste deel van de herfst en komt pas in maart of april op. Zo kan er maandenlang weinig zon verschijnen.
De bergen hebben een natter en koeler klimaat, met naar het westen gerichte hellingen die de meeste regenval krijgen uit maritieme luchtmassa’s. DeBrocken in het Harzgebergte ontvangt een jaarlijkse neerslag van ongeveer 1.500 mm op een hoogte van meer dan 1.100 meter. De beschutte lijhellingen en bassins hebben daarentegen extreem weinig regenval – Alsleben ontvangt jaarlijks ongeveer 432 mm. Zuidoost-Duitsland kan in de winter af en toe het koudste gebied van het land zijn, maar de valleien van de rivieren Rijn, Main, Neckar en Moezel kunnen in de zomer ook de heetste zijn.
De jaarlijkse gemiddelde neerslag varieert afhankelijk van de regio. Het is het laagst in de Noord-Duitse vlakte, waar het schommelt van 500 tot 750 mm; in het Midden-Duitse hoogland varieert het van bijna 750 tot 1.500 mm en in de Alpengebieden tot en met meer dan 2.000 mm.
